Español

Huichol

Cora

Tepehuano

Purhépecha

Náhuatl

Zapoteco sierra

Zapoteco istmo

Mixteco

Triki

Maya

Tseltal

Tzotzil

TITNI PUEN Y GUAVERI

MICAELA: Cirilo, ¿ni peri guacuire muareri?
CIRILO: Jee, Micaela, masheve nejareashure guaveri jagua.
MICAELA: ¡Ah caray! jamuna gepupa tiuure...
CIRILO: ¿Ininquime mica?
MICAELA: Ainaquime y guaveris guatamuashiguaca tu titeacuini.
CIRILO: Jaya niu sa, tu titeacuini cuinute!
MICAELA: A tapu titeacura yantu ticere ata pu guatacupe tu tevi guajeca, mueshi,ayomua jai guamua.
CIRILO: ¡Ay Dios! ya pu teme senu jinboni muareri tuque jepua tiure...
TAN TE ÑiNEY TU TEYRAJ TU TiUBAIRE

BERTHA: Cirilo, ¿ni peri guacuire muareri?
CIRILO: Capu mua, nuri sa ya tiuteanashata en jareasure y guaveri, cushi Micaela que natá...
BERTHA: ¡Ay Dios! ¿Inencume?
CIRILO: Ainacume guaveri guatacupe en guatenguavi!
BERTHA: ¡Nishajiri jaya!
CIRILO: Iguaveri, cushi nari já, tajice pu tearupi tellaca tashurijice, tenijice, tajisita tuna tajice.
BERTHA: Jepu pua tiure shute.
CIRILO: Yanu timueshate tupua pereshure i guaveri, usheve pa ancana tupuen sece, pete caguanteme,
   nari peteotajusi, pata teateavara, pata teotacascote.
BERTHA: ¡Uy! yapa guatesereci tu astronauta!
CIRILO: Senujivoni muareri tuque jegua teshi.
ANAMUETEA TUNA ACANA

MICAELA: ¡Cashupa eneca me tireme, teamua paca tishanavire!
PEDRO: Jaipuniu nejimi timuare nataite en tiujapushi, mochilajimi tuque ren...
MICAELA: Ya guarichi ticari nemi teacana pata atiguashi nemique !
PEDRO: Capu jeshu neacupua ata sábadojice!
MICAELA: ¡Teamué capa tiunamua, ni peque jase i guaveri. Ancarupi atenice, ajushijice, ashurice, jatapu
memijice jaguerajice ata tu niu muajeca!
PEDRO: ¡Puri, puri,! ¡Tinajoshime tinan natiguashusi.
MICAELA: No mua, tupua peri atiguashu, mua petiguajoshine, yacui sapún.
PEDRO: ¡Capa tiunamua!
MICAELA: ¡Teamua paca tibuenace!
GUACUSHU JOGUAVERIME

MICAELA: Bertha, Bertha, ¡capa guatacare turis ma macushu jamana!
BERTHA: Inincume, Micaela.
MICAELA: Te tiguateishsa yanu teamuareri tun capu shapu pajacuca jotu teceretalli y guaveri,
tujin tivere jotu teaguastiguaca, ainajincume tejitashope teyaca cushi tu guaverime.
BERTHA: Cushi i ja acapujagua yessere tea jitea llajuteo, ¿canuyoite?
MICAELA: Iguaveri aca pujice jicere teniu ti llelleaca.
BERTHA: Juceve te jamua tiusa tejimin timuare, tiche jateishate teque macushu jotu tejera i guaveri.
MICAELA: Cheme lloteaba jotu que paris yatase nushu yamuate ata teteanamigua, ataque
titashacare  cuera tuna já!
BERTHA: Puri, puri, capa jegua tishata...
MICAELA: Canu nemi muateisha ¡jepu pua tiure!
ACHUTATUTU NENITA TIUMUARE

PATRON: ¡Cirilo, chita guavitu ayomua seata ajura y tumati jotu ja guastigua!
CIRILO: ¡Cnu jaya runi! si nese neochan me tijapushica i guaverijime y catu jamuare tita ma guareshure!
PATRON: Jamuguareshure lannate, purita huteagua!
CIRILO: A ca mua en patron! ya muneshi tinateishate tupua niu muarishure l annate, guasheve tu
yajome gua puashuca! tuita jirita tame me jutearute me tiu muare...
PATRON: ¿Jine tujaya?
CIRILO: Ininquime, ¡i guaveri oche putiuguavi tuque su ya tiyome guapuashuca!
PATRON: Gegua me teomuare cirilo.
CIRILO: iJee!
TUQUE TITAU HUGUA

MICAELA: ¡Juanito, capajamuare...!
BERTHA: ¡Guata i guaguaca, ochepu quire! (Capu jaranachaca)
MICAELA: ¿Capu sha? jepucujin guaca i gotella I guaveritureame. (Capuje timuashe),
BERTHA: ¡Capuche tita hugua!
MICAELA: ¡Capu tishuve, i guaverioche pu tiu guavi! ¡ep pu enquime i gotellas ti teguatalli
capuche jusheve pajamuare ni pajiche guallé!
BERTHA: Ah, tiche ya gua te jatagovi i ta patrón tu tiureacere nemi i envances tu tuje jamana jagua.
Che tejotuani jatai tu tea tuiri!
MICAELA: ¡En tecuna aina gotella tuquin guaca i juanito, para tu queche jin jamuare!
JA TURE

MICAELA: ¡Cirilo! ¿ni pe ajome i patrojime?
CIRILO: Jé, tinu teaneana huveneshi
MICAELA: Capu yoguana i já...
CIRILO: ¿Titani jara?
MICAELA: Miche tataja ture garrafón tu jicev ramuamua! Ata muarearea i juci te ti cucuineca
nemi teja guai canal tumana...
CIRILO: ¡Je, Micaela, jainu jateisate patrón, jaipusha ti guatacaja ture i garrafón tu jice ramuamua!
MICAELA: ¡Mua! ¡mua! teantu i jamue.

LOCUTOR: NEMI TU GUATATACUPUA TE JA GUALLE I GARRAFON JICE TICHE JAISHATE I PATRÓN,
TE QUESHU TIMUARE. ¡YA YA PU TITACUPUA NEMI!
JETU TUACE GUATENEGUAVI JA QUIME

BERTHA: ¡Micaela! ¿tupua peque teashaguate? ¡Pancho Teatagua aya nease i puquime noviara
tu queche jasheve!
MICAELA: ¿Jine pepi jaya tisa?
BERTHA: Neocha nujace aipu suriaca i guaveri, yapu cereaca ticui, taishuca,jacuica i jicara ata
cusa jusaneamusteaca.
MICAELA: ¡Capu teatagua shaniu! aipu cuye sere tu tioguaverime jegua unakime guaveri.
Seque puata tiuace tu muacuine a muu, atavice, ta racune, tusara tu kirene...
BERTHA: ¿Inenkime?
MICAELA: Pa tu cuca jin peoneri tuna paguatajara...
BERTHA: Capu, canu teashaguate lle pancho i jashaca...
MICAELA: Jaya pu tuace ucentaca, guatacupe i Pancho tu guaverime. useve illeshime tu jome
me teaguate, ata que yo guana tujin tiujasi.
BERTHA: ¡Ay, pobre Pancho, tu pua que tiguaguate muni saniu!
SINTOMAS INTOXICACION CRONICA

PANCHO: Capu, patrón... ¡canu che jana tijapushi i guaveri! Jepupua tiure...
PATRON: ¿Ari tuque jana neshi tita jenearure?
PANCHO: Capu niu ya guapu ticuiniaca nea tunea, cushi, que niu jatau jamuare i guaveri tu
queche ribí! (Muata muarisite)
PATRON: Titani pujiricu i guaveri tuque rubí?
PANCHO: Aipu puriki cuinirá tu tiguatasaca tu jegua ya tejome ninira tijapushi ainacume iguaveri...
cuinirá pu puen tujepua tiure ata tu niu queche guaru!
PATRON: ¿Tinani cuinira puriki?
PANCHO: Cuateacanashu o nari guinira muase tuque rubí. tucu muca janataca guace guatavice,
guatacupe me jepua tita na naigua i turi. Guaveris, tiumera tu guatacupe te ticuine jegua...
tuna cute jiteteaca tiguatase jotea jorea cuatime.
PATRON: ¿Joni mua?
PANCHO: Japu tatasaca jotea teacuinira, safari pu teapuaarisima tama petiyomua, paguayomuata,
tu jaya ata tiguatasaca ayomua a yasumua.
15471546