TLEN INON XIUIAJUECHPOTEKTLI?

MICAELA: Cirilo, ¿titekiasijkia?
CIRILO: Kena Micaela, kinekij ma nixiuiajuechpotekuiti milaj.
MICAELA: ¡Ijkinoj! Nopa tlauel temajmatij.
CIRILO: ¿Uan kenke Mica?
MICAELA: Pampa nopa xiuiajuechpotektli tlauel temajmatij, nopa temiktia.
CIRILO: Makuaj kena, kinmijmiktia milaj tlajtlakouanij.
MICAELA: Noijki kintlamia nochi tlen onkaj nikaj ni tlalpan, kinmijmiktia tokoneuaj uan
noijki techmijmiktia.
CIRILO: Ay Toteotsin. Uaajka nimotekiteemos tlen amo tlauel nemajchoj...

KENIN TITEKITIS UAN KENIN TIMOMANAUIS

BERTHA: Cirilo, ¿Titekiteemojkia?
CIRILO: Ayikanaj nosiuaj,nimoteemakatoyaya nixiuiajuechpotekuis uan Micaela nechyolpitsajki.
BERTHA: ¡Ay toteotsin, ¿uan kenke?.
CIRILO: Pampa ika xiuiajuechpotektli uelis nimikis.
BERTHA: ¿Kejnopa mitspantis?
CIRILO: Nopa xiuiajuechpotektli moyakatsolpan, mokamakpan, moixtiyolpan uan motlakayopan
uelis kajkalakis.
BERTHA: Aj yeka tlauel temajmatij!
CIRILO: Pampa nimitsijlis, xikita, tlaj tixiuiajuechpotekuis, moneki Kuala timoixtsajtsakuas ika se tepostli,
timokentis se yoyomitl tlen itechpoui, timotekakuis, timomapotaxuis, timoixteskauis
uantimotsontekontlalilis se teposekauiloni.
BERTHA: ¡Uy! Tinesis keuak tiaj tijpaxaloti meetstli ne iluikak.
CIRILO: Achi kuali nijteemos seyok tekitl tlen amo tlauel temajmatij.

TIMOMAIXAUIS UAN TIMOYOYOMPAKAS

MICAELA: ¡Xikita kenijki tiualaj, titlaijkiyaltik!.
PEDRO: Ne noteeko nechtekitlalij, kinejki ma nixiuiajuechui uan ne nomorral achichipikayaya...
MICAELA: Uaajka ximoyoyontlakixtili uan kuali ximaltiti.
PEDRO: ¡Nimaltis sábado tonatij!
MICAELA: ¡Tlauel tipitsotik, axtijmati. Kej axtitlachia nopa pajtli kalaki ipan mokamak, ipan moixtiyol,
ipan moyakatsol, ipan motlaakayo uan uelis mitsmiktis!
PEDRO: ¡Ya, ya! ¿Tinechonpestepakas uan na nionmaltis?
MICALEA: Axkanaj tatej. Tlamis timaltis uan taya timopestepakas. Nikaj eltok ni xapoj.
PEDRO: ¡Aj, ni na tlauel san nimokaua!
MICAELA: ¡Aj tlauel titlatsiui!.

MONEKI MA TIKOCHIKAJ KAMPA AXKITLALIJTOKEJ XIUIAJUECHPOTEKTLI

MICAELA: Bertha, Bertha, ¡Nopayoj ma amo kochikaj nopa konemej!
BERTHA: Uan kenke, Micaela.
MICAELA: Se ueltaj techijlijkej kitl amo kuali ma tikochikaj kampa kiajkokuij nopa xiuiajuechpotektli
tlen milaj motekiuia, pampa tikijyotilanaj kemaj tikochtokej uan nopa uelis ika tipoliuisej
uelis techmiktis.
BERTHA: Pero nopa xiuipotektli nopa kiajkoktokej uan tojuantij nikaj tiitstokej. ¿amo nimitsyolmati?
MICAELA: Nopa iijyo temiktijkapotektli ejekapaj mokaua uan tojuantij tikijyotilanaj
BERTHA: Uan yeka namaj ma tikitatij toteeko,tikijlisej ma amo techkalaki tikochisej kampa
kiajkoktokej xiuiajuechpotektli.
MICAELA: Ma kiajkokui kampa axitstokej konemej uanpilyolkatsitsij; ma kuali kitsajtsakua uan amo ma
kiajkokui kampa eltok tlen totlakualis. Nojkia axkanaj ma kisansejkotlali kampa eltok atl
tlen tikonij.
BERTHA: ¡Ya, ya! Amo san tlauel ...
MICAELA: Uan nopa nelia, nopa melauak. ¡Nopa tlauel temajmatij!

ASIJKA TONATIJ SAMPA TITEKITISEJ

PATRON: ¡Cirilo, xitomatekitijya ika noche mokoneuaj uan mosiuaj!
CIRILO: Axkanaj! Pampa namantsij nikonitak xiuitlaajuechpotektlaliayaj uan na amo nijmati
katlia kontlalijkej.
PATRON: Lannate kontlalijkej,pero tlami uajkia.
CIRILO: ¡Aj, noteeko! Na nechijlijkej tlaj Lannate kitlaliaj, ma pano ome tonatij uaajka uelis se
akajya kalakiti tekitis...
PATRON: ¿Uan nopa kenke?
CIRILO: Pampa nopa xiuiajuechpotektli ayikanaj ijyokisa, moneki panos ome tonatij, uaajka kena.
PATRON: Kuali titlamati Cirilo.
CIRILO: ¡Makuaj kena!

KINOKUITOKEJYA LEMETEJ

MICAELA: ¡Xijkaua nopa, Juanito!...
BERTHA: ¡Xijkaua ma mauilti,axtikita kuekuetsinok!
MICAELA: ¿Kenke kejnopa tikijtoua? ¡Axtikita mauiltijtikaj ika se lemetej tlen kipia xiuiajuechpotektli!
BERTHA: ¡Pero ayok tlen kipia, kiijnokuitokejya!
MICAELA: Mejkatsaj, pero nopa xiuipajtli amo tlamikistok uan yeka tikijyotilanaj uan uelis
techixpoyaualtis. Uan yeka ni lemetajmej amo ma kiauiltikaj konemej.Amo ma kitekiuikaj
para kionisej atl.
BERTHA: Aj, yeka namaj ma tikijlitij toteeko para ma kinechikokaj lemetajmej uan ma kimaktilitij
ankij kinamakak.
MICAELA: !Na nikintsinkoyonis ne lemetajmej, ijkinoj ayojkanaj se akajya ika mauiltis yon kitekiuis.

KUALI ATL, TSALANTIK ATL

MICAELA: ¡Cirilo! ¿tiyoua iuaya toteeko?
CIRILO: Kena, namantsij niualaj...
MICAELA: Amo xikilkaua atl ...
CIRILO: ¿Katlia atl?
MICAELA: ¡Ma techmakakaj kuali atl, tlen nopa tlatentsaktli! Xikijlamiki, se xiuijtla nochi tikokoliskuikej
pampa tikonikej tlen amo kuali atl, tikonikej tlen ne motlaloua atl
CIRILO: ¡Kena Micaela, yeka nikijlis ne teekojtli, pampa ya kena temakatikaj kuali atl tlen tlatentsaktli
MICAELA: ¡Ej, ej! Ximotlaxkaluika.

LOCUTOR: TIJPIAJ MANOJ MA TECHMAKAKAJ KUALI ATL, TSALANTIK ATL, TLEN
TLATENTSAKTLI KUALI ATL, MA TIKIJLIKAJ TOTEEKO UAN TEIPAJ KENA TIMOMOKUITLAUIKAJ.

KEJNI NESI KEMAN TIMOKOKOUAJYA

BERTHA: ¡Micaela! ¿Ken tikita? Pancho moiuintitinemi, melaua se siuatl kiyoltilana.
MICAELA: ¿Uan kenke ijkinoj tikijtoua?
BERTHA: Pampa yeuajkaya, kemaj xiuitlaajuechuijkej nikonitak keuak patoltinemi, mitonijtok,
san yamanik nejnemi, moijtimajpajchojtij uan keuak misotlasneki
MICAELA: ¡Axkanaj melauak amo moiuintitok! Nopa uelis ni xiuipajtli kichiuilijtok, ya kiyamanilijtok,
kikokolismakatok. Pampa ni xiuipotektli uelis mitschiuilis ma mitskoko motsontekoj,
mitskokos moyolixpaj, ayajtik titlachias, ayok kuali tijtlapos moixtiol uan sekijnok tlamantli...
BERTHA: ¿Uan tlachketl nopa?
MICAELA: Ni pampa kemaj yolik timoixtlajtsaktiaj, tiixayaktiaj uelis nojkia mitskonanas ueyi kokolistli,
peua uelis tikuajkualokotsiuis uan se ueli mikis.
BERTHA: Amo melauak, na nijtlalia amo nochi nopa tlamantli kipia Pancho...
MICAELA: Kemantsij ni kokolistli san se ome tlamantli kinextia. Uan yeka nikijtoua ni Pancho
mokokoliskuitok. Moneki yas kiitati tepajtiani uan kiijlis tlachketl ika inoj mokokolismakak,
tlen xiuipajtli kitekiuiyaya.
BERTHA: ¡Tlajtlakoli Pancho, tlaj axmopajtis, na nijtlalia uelis mikis!

KENIJKATSAJ TOPANMOKAKUA NI KOKOLISTLI

PANCHO: Amo, noteeko ... ¡Na ayok kemaj nixiuiajuechuis! Pampa tlauel maluili, tlauel temajmatij...
PATRON: ¿Uan kenke? Ma tlaj na axkemaj tlen nechpanotok?
PANCHO: Pampa axtlauel timokokolismakatok, uelis pampa axtijmati tlaj mopantlatskitojka se kokolistli.
PATRON: ¿Uan tlachketl nopa ... tlen tikijlia: Melaua nopantlatskitok se kokolistli uan na amo nijmati?
PANCHO: Nopa se kokolistli tlen amo nimaj ixnesi, ixnesi kemaj panotojka se ome meetstli noso se ome
xiuitl, pampa tinemij kampa xiuitlaajuechuiaj ika nopa potektli. Sekij kokolistli amo kipia pajtli
uan yeka se ueli miki.
PATRON: ¿Uan katliajki kokolistli ixnesij?
PANCHO: Kemantsij ixnesi kokolistli keuak ayok uelis tinejnemis, san tiuipintitos, ixtsatsayakas uan
ixeskisas moijtiko monakayo, konemej amo kuali tlakatisej. Ni xiuipajtinij techkokolismakaj,
amo ma tijtekiuikaj, pampa ni temiktia. Uelis tikokoliskuisej kampa nopa tlen tijpiaj, tlen
tlauel tijmaluiaj. (...)
PATRÓN: ¿Tlachketl oj?
PANCHO: Uelis tikokoloskuisej ipan toteksis, ayok tijpiasej toayo o tlaj axtle ayok uelis kokepiasej
tosiuajuaj uan sekijnok tlamantli.